Szpik kostny i jego rola w ratowaniu życia
Kilka ruchów patyczkiem i możesz uratować komuś życie. Brzmi jak żart? Być może, ale żartem z całą pewnością nie jest. To początek procesu przekazywania szpiku kostnego, który ma niemal cudowne właściwości.
Szpik kostny to miękka, gąbczasta tkanka znajdująca się wewnątrz kości, głównie w kościach płaskich (takich jak miednica, mostek, żebra czy czaszka) oraz w nasadach kości długich. Jest niezwykle ważnym elementem układu krwiotwórczego, ponieważ odpowiada za produkcję komórek krwi – czerwonych krwinek (erytrocytów), białych krwinek (leukocytów) i płytek krwi (trombocytów). W szpiku znajdują się tzw. komórki macierzyste, które mają zdolność przekształcania się w różne typy komórek krwi i regenerowania całego układu krwiotwórczego.
O co chodzi z tym patyczkiem?!
Choć może się to wydawać zaskakujące, wymaz z wewnętrznej strony policzka (tzw. wymaz z ust) jest pierwszym krokiem na drodze do zostania potencjalnym dawcą szpiku. Nie chodzi tu o samo przekazanie szpiku, ale o identyfikację genetyczną dawcy, która musi być możliwie jak najbardziej zgodna z profilem chorego pacjenta.
Proces wygląda następująco:
- Osoba chętna do rejestracji jako dawca zamawia bezpłatny pakiet rejestracyjny z fundacji (np. DKMS).
- W pakiecie znajduje się formularz zgłoszeniowy i dwa patyczki wymazowe.
- Za pomocą patyczków pobiera się wymaz z wewnętrznej strony policzka.
- Patyczki są odsyłane do laboratorium, gdzie na ich podstawie ustala się profil genetyczny.
- Dane trafiają do międzynarodowego rejestru dawców szpiku.
Jeśli w przyszłości okaże się, że dana osoba jest genetycznie zgodna z chorym potrzebującym przeszczepienia, fundacja kontaktuje się z nią i rozpoczyna szczegółowe badania w kierunku kwalifikacji do oddania szpiku. Pamiętajcie, że zapisać można się również podczas licznych akcji organizowanych przez fundacje.
Do czego wykorzystuje się szpik kostny?
Szpik kostny ma kluczowe znaczenie w leczeniu wielu chorób nowotworowych i genetycznych, takich jak:
- białaczki (np. ostra białaczka limfoblastyczna, szpikowa),
- chłoniaki,
- szpiczak mnogi,
- zespoły mielodysplastyczne,
- niedokrwistości aplastyczne,
- choroby metaboliczne i immunologiczne.
W przypadku, gdy szpik pacjenta przestaje prawidłowo funkcjonować lub zostaje zniszczony przez chorobę lub leczenie (np. chemioterapię), konieczne jest przeszczepienie zdrowego szpiku od dawcy. Taki zabieg nazywany jest przeszczepieniem szpiku kostnego (lub komórek macierzystych układu krwiotwórczego).
Proces pobierania szpiku kostnego
Wiele osób martwi się procesem pobierania szpiku i jego możliwą uciążliwością. Niepotrzebnie. Cały zabieg przebiega zazwyczaj bardzo sprawnie, a w jego trakcie można spać, słuchać muzyki, czytać książkę albo oglądać mecz na telefonie. Transmisje licznych spotkań znajdziecie na Fortuna kod promocyjny (meczyki.pl/bukmacherzy/kod-promocyjny-fortuna/89), co może się przydać w takiej sytuacji.
Istnieją dwie główne metody pobierania szpiku od dawcy:
Pobranie z talerza kości biodrowej (szpik właściwy):
Zabieg odbywa się w znieczuleniu ogólnym. Lekarz przy pomocy igły punkcyjnej pobiera szpik bezpośrednio z kości biodrowej. Dawca przebywa w szpitalu zazwyczaj 1–2 dni. To klasyczna, choć obecnie rzadziej stosowana metoda.
Pobranie komórek macierzystych z krwi obwodowej:
Przez kilka dni dawca otrzymuje zastrzyki z czynnikiem wzrostu, który “wypycha” komórki macierzyste ze szpiku do krwi. Następnie za pomocą specjalnego urządzenia (aferezy) krew dawcy jest filtrowana, a komórki macierzyste oddzielane i zbierane. Jest to metoda mniej inwazyjna i obecnie częściej wykorzystywana. Warto przy tym pamiętać, że obie procedury są bezpieczne i nie powodują trwałych uszczerbków na zdrowiu dawcy. Organizm szybko regeneruje utracone komórki.
